DU LỊCH GIA LAI: MUA GÌ VỀ LÀM QUÀ?

Đi Gia Lai, điều khiến khách phương xa băn khoăn nhất không phải là chơi đâu, mà là làm sao chọn được món quà mang trọn hương vị của vùng đất bazan này. Hãy nghe Trần Thị Trà My (Gia Lai) một travel blogger nổi tiếng bật mí .

Mỗi lần có bạn bè từ Sài Gòn hay Hà Nội ghé thăm Pleiku, câu hỏi tôi nhận được nhiều nhất không phải là "Đi đâu chơi?" mà là "Mua gì về làm quà?". Câu hỏi tưởng dễ mà khó. Dễ là vì ra chợ, vào siêu thị đặc sản thì thiếu gì thứ đóng gói đẹp đẽ dán mác Tây Nguyên. Nhưng khó là ở chỗ, làm sao để chọn được thứ quà "chất", mang đúng cái hồn, cái vị của đất đỏ bazan, chứ không phải là những món hàng du lịch đại trà mà đi tỉnh nào cũng thấy.

1. Muối kiến vàng 

Đứng đầu danh sách, và cũng là món gây... hoang mang nhất cho du khách chính là Muối kiến vàng. Nhiều người bạn của tôi lần đầu nghe tên đã ái ngại.

Muối kiến vàng không phải là món làm chơi ăn thật, mà là một sự kỳ công của người dân vùng "chảo lửa" Krông Pa. Để làm được hũ muối này, người ta phải vào rừng tìm những tổ kiến vàng to, bụng căng mọng trên những ngọn cây cao. Kiến bắt về phải rửa sạch, rang sơ cho chín thơm rồi mới đem giã chung với muối hột, ớt, và đặc biệt là lá é – một loại gia vị "thần thánh" của vùng đất này.

Hãy chấm thử một miếng xoài xanh hay cóc non vào chén muối. Vị chua chua thanh thanh đặc trưng từ axit trong bụng kiến, hòa với vị mặn mòi của muối, cay xé lưỡi của ớt và thơm nồng của lá é sẽ kích thích tuyến nước bọt hoạt động hết công suất. Nó là kiểu vị giác gây nghiện, ăn một miếng là muốn ăn miếng thứ hai ngay lập tức.

Hãy chọn loại muối kiến còn nhìn rõ hình thù con kiến (để đảm bảo không bị pha trộn nhiều tạp chất) và ngửi thấy mùi thơm đặc trưng của lá é.

Muối kiến vàng (Ảnh: sưu tầm)

2. Bò một nắng 

Đã mua muối kiến mà không mua Bò một nắng thì coi như mới chỉ đi được một nửa chặng đường ẩm thực Gia Lai.

Tại sao phải là bò Krông Pa? Vì bò ở vùng này được thả rông, chạy nhảy trên các triền đồi đá sỏi nên thịt cực kỳ săn chắc, ít mỡ thừa. Người ta chọn những tảng thịt đùi, thịt thăn tươi ngon nhất, thái to bản cỡ bàn tay, tẩm ướp gia vị núi rừng rồi phơi đúng "một nắng" giòn tan của cái nắng gay gắt vùng Đông Trường Sơn.

Thịt bên ngoài se khô, không còn dính tay, nhưng bên trong vẫn giữ được độ tươi và mềm của thịt sống. Mua về đừng ăn ngay. Hãy nướng sơ qua than hồng (hoặc áp chảo) cho đến khi mùi thơm bốc lên ngào ngạt. Xé tơi từng thớ thịt nâu đỏ, chấm ngập vào chén muối kiến vàng. Vị ngọt đậm đà của thịt bò quyện với cái chua cay của muối kiến tạo nên một bản giao hưởng bùng nổ trong khoang miệng.

Đừng ham rẻ mua loại bò đóng gói quá công nghiệp, thịt thường bở và tẩm quá nhiều đường. Hãy tìm mua bò làm thủ công, thớ thịt nhìn rõ ràng, màu sắc tự nhiên.

Bò một nắng (Ảnh: sưu tầm)

3. Cà phê Pleiku 

Gia Lai là thủ phủ cà phê, đất trồng ở đây tốt tươi nhờ dung nham núi lửa từ triệu năm trước. Khác với cà phê ở những vùng khác đôi khi thiên về vị chua thanh (như Arabica Cầu Đất), cà phê Robusta của Gia Lai đánh thức người uống bằng vị đắng đầu lưỡi rất dứt khoát. Nhưng điều kỳ diệu nằm ở chỗ, sau cái đắng đó là vị ngọt hậu lan tỏa, lưu luyến mãi trong cổ họng.

Nên tránh mua những gói cà phê bột xay sẵn không rõ nguồn gốc bán đầy rẫy ở các trạm dừng chân. Hãy ghé những tiệm rang xay uy tín trong thành phố, hoặc mua cà phê hạt đã rang. Mở túi cà phê ra, hương thơm mộc mạc xộc lên mũi mới là hàng chuẩn. Đó là món quà tuyệt vời nhất cho những người yêu sự tĩnh lặng của buổi sáng.

Cà phê Pleiku (Ảnh: sưu tầm)

4. Măng khô/Măng chua rừng 

Nếu người nhận quà là các bà, các mẹ nội trợ, thì Măng rừng là lựa chọn điểm 10. Măng ở Gia Lai, đặc biệt là vùng Mang Yang, nổi tiếng nhất là măng le.

Cây le thuộc họ tre nứa nhưng thân nhỏ, đặc ruột. Măng le vì thế mà giòn sần sật, ngọt lừ chứ không đắng hay xơ như măng tre gai. Mùa măng rộ nhất là khoảng tháng 5 âm lịch, khi những cơn mưa đầu mùa trút xuống.

Nếu đi đúng mùa, có thể mua măng tươi về làm chua hoặc luộc chấm mắm nêm. Nhưng để làm quà đi xa, măng khô là tiện nhất. Măng khô Gia Lai có màu vàng nâu tự nhiên của khói bếp (nếu là măng sấy gác bếp) hoặc màu vàng sậm của nắng. Mua về ngâm nước, hầm với giò heo thì nước ngọt lừ, miếng măng ăn vào sướng miệng vô cùng.

Tránh mua loại măng có màu vàng tươi roi rói bất thường (thường do xông lưu huỳnh). Măng ngon nhìn hơi xấu mã một chút, màu không đều nhưng mùi thơm rất tự nhiên của tre nứa khô.

Măng khô Gia Lai (Ảnh: sưu tầm)

5. Mật ong rừng 

Rừng Gia Lai bạt ngàn, là ngôi nhà của những bầy ong hoang dã. Mật ong rừng là món quà quý giá mà thiên nhiên ban tặng, và cũng là món... đắt đỏ nhất trong danh sách này.

Mật ong rừng nguyên chất có độ sánh đặc biệt, màu vàng cánh gián đẹp mắt. Vị ngọt của nó thanh, khé nhẹ ở cổ họng chứ không ngọt gắt như đường. Công dụng thì khỏi bàn: tăng đề kháng, làm đẹp, trị ho...

Tuy nhiên, đây cũng là món dễ bị làm giả nhất. Thật khó để một du khách phân biệt đâu là mật ong rừng 100% và đâu là mật ong nuôi, hay tệ hơn là mật nuôi cho ăn đường.

Một chai mật ong rừng thật sự được người đồng bào trèo đèo lội suối đi lấy về không bao giờ có giá rẻ. Hãy mua qua sự giới thiệu của người quen bản địa hoặc những cơ sở uy tín có cam kết.

Mật ong rừng (Ảnh: sưu tầm)

6. Rượu cần 

Cuối cùng, không thể không nhắc đến Rượu cần. Với người Tây Nguyên chúng tôi, rượu cần không chỉ là đồ uống, đó là văn hóa, là sự kết nối giữa người với người, giữa con người với Yàng (Trời).

Rượu cần ngon phải được ủ bằng men lá rừng bí truyền, trộn với gạo nếp, bo bo hoặc mì (sắn). Rượu ủ trong chóe sành càng lâu càng đượm. Khi uống, không dùng ly mà dùng cần tre hút. Vị rượu cần không cay xốc mà ngọt đằm, thơm mùi lá cây, uống vào êm ru nhưng ngấm rất sâu.

Một chóe rượu cần nhỏ xinh là món quà rất ý nghĩa để biếu tặng dịp lễ Tết hoặc tặng đám bạn thân để cùng nhau tụ họp. Mua rượu cần về, bạn không chỉ mang về một thức uống, mà mang về cả không khí lễ hội của buôn làng Tây Nguyên.

Rượu cần Gia Lai (Ảnh: sưu tầm)

Gia Lai không hào nhoáng, và quà cáp từ Gia Lai cũng vậy. Chúng mộc mạc, thô ráp bên ngoài nhưng chất lượng và thấm đẫm tình cảm bên trong. Hy vọng với danh sách nhỏ này, bạn sẽ chọn được những món quà ưng ý để mang một chút hương rừng, vị nắng của quê hương tôi về nhà. Và nhớ nhé, hãy mua bằng sự trải nghiệm, hỏi han người dân, đừng mua chỉ vì bao bì đẹp!

Trần Thị Trà My (Gia Lai)